تغذیه مادر پس از زایمان و در زمان شیردهی

تغذیه مادر پس از فرآیند زایمان اهمیت زیادی دارد زیرا بدن نیاز دارد تا انرژی و قوای بدنی لازم را که در زمان تولد نوزاد از دست رفته است، بازیابد و بتواند به نیازهای كودک پاسخ دهد. مادری كه زایمان كرده است، در واقع مسؤول تغذیه خود و نوزادش است؛ لذا باید رژیم غذایی خود را با دقت انتخاب كند. در حقیقت مادران با رعایت رژیم غذایی متنوع و مناسب، سلامت خود و نوزاد خود را تضمین می‌‌كنند. در این دوران مصرف همه مواد غذایی مانند حبوبات و دانه‌های مغذی، میوه‌های تازه، سبزیجات و غذاهایی كه پروتئین، كلسیم و آهن را به فراوانی فراهم می‌‌كنند، توصیه می­‌شود. لازم به ذکر است که مواد غذایی كه مادر می‌‌خورد و می‌‌نوشد، روی شیردهی تأثیر می‌‌گذارد. بنابراین نظارت بر غذای مادر در واقع نظارت بر غذای كودک است.

تغذیه مادر

در دوران شیردهی، آزاد شدن هورمون اكسی توسین (هورمون آزاد شده از هیپوفیز) باعث می‌‌شود كه مادر احساس تشنگی بیشتری بكند. به همین دلیل مادر در این دوران بیشتر از بقیه مواقع آب می‌‌نوشد. متخصصان زنان و مامایی آمریكا نوشیدن حداقل ۸ تا ۱۲ لیوان آب در روز را به مادران توصیه می‌‌كنند. مادر باید هر نوبت که به نوزاد خود شیر می­‌دهد، یک لیوان مایعات (شیر یا آبمیوه) مصرف کند تا بدن دچار کم‌آبی و کمبود شیر نشود. بعضی از مردم تصور می­‌کنند اگر مادر بیشتر مایعات بخورد، شیر او بهتر و بیشتر می­‌شود. البته این تصورات علمی نیست و حقیقت ندارد. میزان مصرف آب در مادران شیرده باید برحسب میل و نیاز او نسبت به مایعات باشد. همچنین مادر باید در مورد مصرف غذاهای آلرژی‌زا دقت كافی داشته باشد زیرا نوزاد به برخی از مواد غذایی كه مادر می‌‌خورد، حساس بوده و پاسخ آن را به صورت علائم پوستی نشان می‌‌دهد.

می­‌توان گفت تغذیه با شیر مادر به طور معجزه‌آسا باعث كاهش وزن نمی‌‌شود ولی به كاهش وزن كمک می‌‌كند. مقدار چربی موجود در شیر مادر بستگی به میزان چربی غذای مادر دارد. بنابراین تغییر مقدار و نوع چربی در رژیم غذایی مادر شیرده، موجب تغییر چربی شیر مادر می‌­شود. اگر مادری در دوران شیردهی چربی نخورد، چربی­های ذخیره شده در بدنش می­‌سوزد. مقدار کلسترول شیر مادر در حدود ۱۰ تا ۲۰ میلی‌گرم در ۱۰۰ میلی‌لیتر شیر است. بنابراین کودک در شبانه‌روز مقدار ۱۰۰ میلی‌گرم کلسترول از شیر مادر دریافت می­‌کند. مقدار کلسترول شیر مادر با رژیم غذایی او تغییر نمی­‌کند ولی با ادامه شیر دادن به تدریج کاهش می‌­یابد. شیر دادن به نوزاد موجب می‌شود که وزن مادر کم شود. تحقیقات نشان داده است مادرانی که به کودک خود شیر می‌دهند، زودتر از مادرانی که به کودک خود شیر خشک می‌­دهند، به وزن قبل از بارداری بازمی‌­گردند زیرا تمام چربی‌هایی که در دوران بارداری در بدن آنها جمع شده بود، در هنگام شیر دادن از دست می­‌رود و حتی مقداری از چربی‌هایی که قبل از حاملگی داشته‌­اند نیز در بدن آنها می‌سوزد.

پیروی از رژیم غذایی مخصوص برای کاهش وزن در مادر شیرده، باعث سوءتغذیه می­‌شود و سرانجام شیر مادر کم و خشک می‌شود. بنابراین بهترین کار این است که مادر شیرده با نخوردن غذای زیاد و استفاده از یک برنامه ورزشی، وزن خود را به تدریج کم کند. مصرف غذای سالم در دوران شیردهی و خوردن آب در خلال شیر دادن، موجب می­‌شود که مادر در هر هفته نیم کیلو از وزن خود را کم کند و سرانجام در مدت یک سال وزن اضافی خود را از دست بدهد.

لازم به ذکر است کودکانی که از شیر مادر تغذیه می­‌شوند، ممکن است برخی غذاهایی را که مادر مصرف کرده و از شیر دفع می‌شود، تحمل نکنند. مثلاً گاهی مصرف سیر، پیاز یا حبوبات موجب قولنج یا دردهای شکمی در نوزاد می­‌شود. همچنین کلم و شلغم و حتی میوه­‌هایی مانند زردآلو و آلو و خوردن بیش از حد بعضی میوه‌­ها مانند هندوانه و هلو و بعضی از سبزی‌­ها ممکن است باعث ایجاد گاز در روده و دردهای شکمی کودک شود. بنابراین مادر باید در دوران شیردهی دقت کند در صورتی که در خلال ۲۴ ساعت بعد از خوردن یکی از مواد ذکر شده، کودک به شکم‌درد دچار شد یا گاز در روده­‌های او به وجود آمد، از خوردن آن مواد غذایی خودداری کند. به طور کلی مادر شیرده هر غذایی را که میل دارد، می‌­تواند بخورد و هیچ غذایی را نباید برای او منع کرد، مگر آنکه حس کند با خوردن آن غذا کودک دچار دردهای شکمی می­‌شود.

برای خواندن مطالب مفید در این زمینه به اینجا مراجعه کنید .